آمــــــــــــوزش کامل نمـاز
طرح و گفتگو درباره نماز
اگر والدین در حضور کودک و نوجوان مسایل و معارف مربوط به نماز را طرح و درباره آن گفت‌وگو کنند، به طور غیر مستقیم بر آنها تأثیر خواهد گذاشت، صـحـبـت و گفت‌وگو دربـاره نـمـاز مى‌تواند در قالب شعر و سرود، قصه و حکایت، توضیح مـطالب مربوط به نماز، طرح و نقاشى و مانند آن انجام شود تا در ذهن و روان کودک و نوجوان اثر گذاشته بـا تـوجه به حس کنجکاویى که دارند، خود به فعالیت فکرى و عملى در این موضوع وادار شوند.
نکته قابل ذکر اینکه، والدین نبایـد چنین فکر کنند که نسبت به مسایل نماز آگاه هستند پس، چه ضرورتى دارد این مطالب را بین خود مطرح کنند؟ طرح و گفت‌وگوى عمدى دربـاره نماز بیانگر اهمیتى است که والدین به این امر مى‌دهند و موجب جلب توجه کودک و نوجوان به جایگاه ارزشی نماز مى‌شود.
-ارتباط با دوستانِ نمازخوان
والدین سعى کنند بـا خانواده‌ها و افراد متدین ارتباط و رفت و آمد داشته باشند، چرا که چنین خانواده‌هایى فرزندان متدین و نمازخوانى دارند کـه مى‌توانند بـر افکار و اعمال کودک آنان اثر مثبت و سازنده بگذارند.
همچنین لازم است کودک و نوجوان ترغیب شود تا دوستانى برگزیند که براى نماز و آداب اسلامى اهمیت قایل هستند، زیرا در مواقعى، تأثیر رفتار و گفتار کودکان بر یکدیگر بیشتر از سایرین است.
علاوه بر اینها عمل نمازگزاران کودک و نوجوان در جمع همسالان خود می‌تواند احساس نیاز به شخصیت جمعى آنها را ارضا کند، تکرار این گونه موارد موجب اُنس و علاقه آنان به نماز خواهد شد.
-ارائه الگو
میل به داشتن الگوى مطلوب در کودکان و نوجوانان مشهود است و دوست دارند از کسى یا کسانى کـه از هـر جهت مورد علاقه آنان است تقلید کنند و رفتار و گفتارشان را مطابق رفتار الگو تنظیم کرده تا شبیه و مانند آن شوند.
والدیـن بـا بهره‌گیرى از این میل و خواسته آنان، مى‌توانند الگوهاى بسیار خوب و عالى از کـسـانـى کـه اهـل عـبودیت و نماز هستند به آنها معرفى کنند، انبیاى الهى، امامان معصوم(ع) و انـسـان‌هاى وارسته از جمله الگوهاى ارزنده و درخشانى هستند که مى‌توان به کودک و نوجوان معرفى کرد تا در سایه آن به گمراهى گرفتار نشود.
علاوه بر این خود والدین با اعتقاد و پاى‌بندى نسبت به دین به ویژه با اهمیت دادن به نماز و عملکرد و رفتار درست مى‌توانند الگوى ارزنده و مفیدى براى فرزندانشان باشند، خصوصاً هنگامى که عامل گفته‌هاى خود نیز هستند.
بنابراین کودکان و نوجوانان در ابعاد مختلف زندگى خود محتاج الگو هستند تا بتوانند افکار، آرزوها و تلاش‌هاى خود را مطابق آن تنظیم کنند، اینان در مسایل الهى و دینى نیز که به طور فطرى با آن در ارتباطند، در جست‌وجوى یک الگوى معنوى هستند، وجود چنین فردى آنان را در امر به هدایت و رستگارى کمک شایانى خواهد کرد.
-نماز در حضور کودک و نوجوان
یکى از عواملى که می‌تواند باعث شوق و علاقه به نماز و آداب الهى در کودک و نوجوان شود، آموزش بصرى است، زیرا این‌گونه آموزش‌ها به دلیل اثربخشی و تأثیر بیشتر موجب یادگیرى، تغییر رفتار یا ایجاد رفتار تازه مى‌شود، علاوه بـر ایـن، آموزش بصرى عمیق‌تر بوده و دیرتر فراموش مى‌شود و زودتر از آموزش‌هاى دیگر تأثیر مى‌گذارد.
والدینى که هر چند وقت یک‌بار، کودک و نوجوان خود را با اخلاق حسنه و دعوت محبت آمیز به مساجد و اماکن مذهبى مى‌برند، در علاقه‌مند کردن فرزندان خود به نماز، موفق‌تر از دیگرانند، البته این کار در صورتى موفقیت آمیز است که به خستگى و دل‌زدگى کودک و نوجوان منجر نشود.
نماز خواندن در منزل و در حضور کودک نیز اثر مثبت و سازنده‌اى خواهد گذاشت، مثلاً اگر والدین در اتاقى که کودک مشغول بازى و یا نقاشى است، سجاده خود را پهن کرده به نماز بایستند اثر معنوى ماندگارى خواهد گذاشت.
چنانچه نمازهاى واجب را در مسجد و به جماعت مى‌خوانیم خوب است نمازهاى نافله و قضا را در منزل بخوانیم تا براى کودک و نوجوان تداعى نشود که مثلًا پدرم چرا امشب نماز نخوانده است، بنابراین وقتى کودک و نوجوان نماز دیگران، خاصه والدین را درک کند و ببیند، تأثیر مى‌پذیرد، این تأثیرپذیرى باعث تحرک و فعالیت او در انجام عبادت و سایر آداب اسلامى مى‌شود.
*جاذبه‌هاى ظاهرى
ظواهر زیبا و جاذبه‌هاى گوناگون به خودى خود شوق‌آور و رغبت انگیزند، این ظواهر و جاذبه‌ها (صادق یا کاذب) بر روح کودک و نوجوان تأثیر بیشترى مى‌گذارد، به طورى که در بسیارى مواقع بدون داشتن دلیل درست به سوى چیزى که داراى ظاهرى زیبا است، کشیده مى‌شود.
والدین مى‌توانند از آنچه که مربوط به ظواهر نماز است، در ترغیب فرزندانشان بهره گیرند تا به تدریج به نماز عادت کرده و سپس به باطن نماز اُنس یابند به عبارت دیگر، از شور و اشتیاق ظاهرى بـه شعور باطنى و آگاهى درباره نماز نایل شوند.
اگر والدین مطابق میل و خواسته کودک و نوجوان برایشان سجاده زیبا، مهر و تسبیح دلخواه ، عـطـر، لباس مناسب بـراى پسران و مقنعه و چادر نماز براى دختران تهیه کنند، به یقین کار ارزنده و صحیحى را انجام داده‌اند، خواندن نماز بـا صوت و قرائت زیبا و دل‌انگیز و یـا تهیه سرودهاى دلنشین درباره نماز مى‌تواند زمینه‌هاى رغبت آنان را به عمل صالحى چون نماز فراهم کنند.
همانطور که والدین گرامی می دانند آموزش نماز همراه با صحیح خوانی و زیبا خوانی دارای ارز ش بسیاری است لذا از والدین و کاربران گرامی خواهشمندم هنگام اموزش نماز به این نکته نیز توجه فرمایند ، برای کمک به این آموزش درست نرم افزار جامع آموزش نماز را در اختیار کاربران قرار داده ام که با مراجعه به سربرگ های بالای سایت و انتخاب نرم افزار می توانند به این نرم افزار دست پیدا کنند.
اکنون آموزش گام به گام نماز را در اختیارتان قرار می دهم :
اقامه
برای خواندن نماز پس از اینکه
اذان را گفتند ، وضو میگیرم و برای نماز آماده میشویم، و رو به قبله می ایستیم ،
ابتدا می بایست اقامه بگوییم،
متن اقامه:
الله اکبر (2 بار)
اشهد ان لا اله الا الله (2 بار)
اشهد ان محمداً رسول الله (2 بار)
اشهد ان علیاً ولی الله (2 بار)
حی علی الصلاه (2
بار)
حی علی الفلاح (2 بار)
حی علی خیر العمل (2 بار)
قد قامت الصلاه (2 بار)
الله اکبر (2 بار)
لا اله الا الله
با هر اقامه، می توان یک نماز صبح و یک
نماز ظهر به همراه عصر و یک نماز مغرب به همراه عشا (در صورتی که بین نماز ظهر و
عصر و مغرب و عشاء فاصله ای نباشد) خواند، ولی اگر فاصله ایجاد شود نمازگزار می
تواند برای هر کدام از نمازهای واجب، یک اقامۀ جداگانه بگوید.
امّا در هر صورت، هر
نماز واجبی می تواند یک اقامۀ جداگانه داشته باشد.
تکبیره الاحرام
پس از گفتن اقامه باید تکبیره الاحرام را بگوییم.
“نماز” با گفتن “الله اکبر” آغاز می شود، گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز به معنای جدایی از غیر خدا و پیوستن به اوست.اعلام بزرگی پروردگار و دوری جستن از تمام قدرتهای دروغین است. با این تکبیر به حریم نماز وارد می شویم و برخی کارها بر ما حرام می شود.هنگامی که نماز را شروع می کنیم باید متوجه باشیم که چه نمازی را می خوانیم؛ مثلا نماز ظهر است یا عصر و آن را تنها برای اطاعت فرمان خداوند بجا آوریم که این همان “نیت” است و از اجزای اصلی نماز به شمار می آید.
هنگام گفتن “الله اکبر” مستحب است، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببریم.
پس از گفتن “الله اکبر” سوره حمد را می خوانیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
(الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ
مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ
إِیَّاکَ
نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ
اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ
صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ)
پس از سوره حمد، یک سوره دیگر از قرآن را می خوانیم به
عنوان نمونه، می توان سوره توحید را خواند:
سوره توحید
بسم الله الرحمن الرحیم
(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ )
پسرها و مردها باید در نماز صبح ، نماز مغرب و نماز عشا، حمد و سوره را (در رکعت اول و دوم) بلند بخوانند ولی دخترها و بانوان، اگر
نامحرم صدای آنان را نشنوند می توانند بلند بخوانند و در نماز ظهر و نمازعصر همه
باید حمد وسوره را آهسته بخوانند.
انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که اصلا نمی تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می تواند بخواند و بهتر آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
رکوع نماز
رکوع نماز-پس از تمام شدن حمد وسوره سر به
رکوع خم می کنیم و دستها را به زانوها می گذاریم و می گوییم:
“سبحان ربی العظیم وبحمده”
و یا می گوییم: “سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله”
سجده نماز
سپس سر از رکوع برداشته (می ایستیم) و آنگاه به سجده می رویم و هفت عضو بدن؛ یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و نوک انگشتان بزرگ پا را بر زمین گذاشته و می گوییم:
“سبحان ربی الاعلی وبحمده” یا “سبحان الله” را سه مرتبه تکرار می کنیم.
در سجده نماز، باید پیشانی را روی خاک یا سنگ یا چیزهای دیگری از زمین بگذاریم.هنگام
نماز خواندن سجده بر چیزهایی که از زمین می روید و برای خوراک و پوشاک انسان مصرف
نمی شود نیز صحیح است.مهر نماز که بیشتر در بین ما معمول است، در حقیقت قطعه خاک
پاکیزه ای است که نمازگزار همراه خود دارد تا برای سجده، پیشانی را روی آن بگذارد.
سجده دوم نماز
پس از سجده اول ، می نشینیم و بار دیگر به سجده رفته و سجده دوم را مانند سجده اول بجا می آوریم.
با تمام شدن سجده دوم، یک رکعت نماز به پایان می رسد؛ یعنی تا بدینجا، رکعت اول نماز را خوانده ایم،
بنابراین بطور خلاصه، رکعت اول نماز عبارت است از:
1- تکبیره الاحرام (گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز).
2- قرائت (خواندن حمد و سوره).
3- رکوع و ذکر آن.
4- دو سجده و ذکر آنها.
رکعت دوم نماز
پس از تمام شدن رکعت اول
نماز، بدون آن که صورت نماز به هم بخورد و یا فاصله ای ایجاد شود، از جا برخاسته،
بار دیگر می ایستیم و حمد و سوره را به همان ترتیبی که در رکعت اول نماز گفته شد،
می خوانیم.
قنوت نماز
در رکعت دوم نمازهای روزانه،
بعد از تمام شدن حمد و سوره و قبل از رکوع، مستحب است، دستها را روبروی صورت گرفته
ودعایی بخوانیم؛
این عمل را “قنوت” گویند.
در قنوت نمازمی توان این دعا را خواند: “ربنا آتنا فی الدنیا حسنه وفی الاخره حسن وقنا عذاب النار”
پیامبر خدا (ص) فرمود: “کسی که قنوت نمازش طولانی تر باشد، حسابرسی او در روز
قیامت راحت تر است”.
پس از قنوت،
رکوع وسجده ها را مانند رکعت اول بجا می آوریم.
تشهد نماز در رکعت دوم هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوم باید در حالی که رو به قبله نشسته ایم “تشهد” نماز را بخوانیم؛
یعنی بگوییم: “اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده ورسوله اللهم صل علی محمد وال محمد”
سلام نماز
تا
اینجا رکعت دوم نماز هم تمام می شود و اگر نماز دو رکعتی باشد؛ مانند نماز صبح،
بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام می کنیم؛ یعنی می گوییم:
السلام علیک ایها النبی ورحمه الله وبرکاته السلام علینا
وعلی عباد الله الصالحین السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
اکنون نماز صبح را فرا
گرفتیم و چنانچه نمازی که می خوانیم سه رکعتی یا چهار رکعتی باشد، باید در رکعت
دوم نماز، بعد از خواندن تشهد، بدون آن که سلام نماز را بگوییم، بایستیم و رکعت
سوم نماز را بخوانیم.
رکعت سوم نماز
رکعت سوم نماز هم مانند رکعت دوم است، با این تفاوت که در رکعت دوم نماز باید با حمد و سوره بخوانیم،
ولی در رکعت سوم، سه مرتبه می گوییم:
“سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ
واللهُ اکبرُ”
پس اگز نماز مغرب می خوانیم، باید بعد از سجده دوم (در رکعت سوم) تشهد بخوانیم وبا سلام، نماز را پایان دهیم.
رکعت چهارم نماز اگر نمازی که می خوانیم چهار رکعتی باشد؛
یعنی: نماز ظهر یا نمازعصر یا نماز عشا؛
پس از سجده ها (در رکعت سوم) بدون
آن که تشهد یا سلام را بخوانیم، می ایستیم و رکعت چهارم را مانند رکعت سوم انجام
می دهیم و در پایان نماز؛ یعنی پس از سجده دوم می نشینیم و تشهد و سلام را می
خوانیم و نماز را تمام می کنیم.
خلاصه نماز اکنون که چگونگی نمازهای روزانه بیان شد، یاد آوری این نکته لازم است که؛ آنچه در نماز خوانده می شود و یاد گرفتن آنها لازم است، تنها بیست جمله می باشد، پس یادگیری نماز را دشوار ندانیم، و این دستور زندگی ساز اسلام را کوچک نشماریم بلکه با چند ساعت صرف و چند مرتبه تکرار این جملات، به آسانی می توان نماز را فراگرفت.
